Free Will (ကိုယ့္သေဘာႏွင့္ကိုယ္)

ေရွ႕ (ေဆာင္းပါးမ်ား)မွာ ေဖာ္ျပၿပီးသလိုပါပဲ၊ ကံဆိုတာ ကံစီမံရာအတိုင္းပါပဲဆိုတဲ့ ကံၾကမၼာယုံမႈမ်ိဴးလည္း မဟုတ္သလို ေျပာင္းလဲပစ္လို႔ မရတဲ့ ကံတရား လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ မိမိ စိုက္ပ်ိဳးၿပီးခဲ့တာေတြအားလုံးကို အခ်ိဳးအစားက်က် ကြက္တိ ရိတ္သိမ္းရမွာ ေသခ်ာေနတာမ်ိဳးၾကီးလည္း မဟုတ္ျပန္ဘူး။ လူေတြ လုပ္ခဲ့တဲ့ ကံေတြဟာ ေယဘုယ်ေျပာရရင္ေတာ့ လုံးဝ ေျပာင္းလဲလို႔ မရတာမ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။ ကံ အနည္းငယ္ကသာ အဲဒီလို ေျပာင္းလဲလို႔ မရတာပါ။ ဥပမာဆိုရရင္ေတာ့ ရိုင္ဖယ္ေသနတ္ကို ပစ္လုိက္ရင္ က်ည္ဆံကို ျပန္ေခၚယူလို႔ မရေတာ့ပါဘူး။ ဒါမွ မဟုတ္ ပစ္မွတ္မွ ေဘးကိုလွြဲပစ္လို႔ မရေတာ့ပါဘူး။ ခဲ သို႔မဟုတ္ သံလုံးအစား ေခ်ာမြတ္ေနတဲ့ အစိမ္းေရာင္ ဘိလိယက္ခုံ ေပၚက က်ဴတံနဲ႔ထုိး လိုက္လို႔ ေရြ႕ေနတဲ့ ဆင္စြယ္ေရာင္ ေဘာလုံးေလးသာ ျဖစ္ခဲ့ရင္ အဲဒီ ေဘာလုံးေနာက္ကို သို႔မဟုတ္ အဲဒီ ေဘာလုံးကိုပစ္လို႔ရတယ္။ အျခားေဘာလုံးလဲ အလားတူပါပဲ။ သူ႔ရဲ႕ လမ္းေၾကာင္းကို ေျပာင္းလို႔ ရပါတယ္။ ဒါတြင္မကေသးဘူး၊ အရမ္းလွ်င္ၿပီး၊ အရမ္းၾကီး တြန္းထိုးပစ္လိုက္တာ မဟုတ္ဘူးဆိုလ်င္ ဘီးလိယက္ခုံရဲ႕ တျခား ဘက္ကိုေတာင္မွ လွည့္ယူလို႔ ရေသးတယ္။ အဲဒီ ေဘာလုံးကိုမွီၿပီး လမ္းေၾကာမွာ သြားဆုံၿပီး၊ ခ်က္ခ်င္းက်ေအာင္ေတာင္ ထိုးပစ္လို႔ ရတယ္။ က်ဴတံပါတဲ့ မိမိရဲ႕ ေနာက္ပိုင္းကံေတြႏွင့္ ျပဳျပင္ မြမ္းမံလို႔ ရတယ္၊ အေျခအေနတြက မ်က္ႏွာသာေပးခဲ့ရင္ မိမိရဲ႕ အေစာပိုင္းက လုပ္ထားတဲ့ကံကို ေလ်ာ့ပါး ေပ်ာက္ကြယ္သြားေအာင္ေတာင္ လုပ္လို႔ရပါတယ္။ က်ယ္ေျပာလွတဲ့ ေယဘုယ် ဘဝေရစီးေၾကာင္းမွာ ကံတရားရဲ႕ လည္ပတ္ပုံဟာ အမ်ားၾကီးကို တူလွပါတယ္။ မိမိရဲ႕ ေနာက္ေန႔ကံ ႏွင့္ အရင္ေန႔က ကံရဲ႕ အက်ိဳးကို ျပဳျပင္ မြမ္းမံလို႔ ရတယ္။ ဒီလိုသာ မဟုတ္ခဲ့ဘူးဆိုရင္ေလ မိမိကံေတြကေန ထာဝရ လြတ္ေျမာက္ဖို႔ ျဖစ္ႏိုင္ေျခဟာ ရွိႏိုင္ပါဦးမလား။ ဆုံးခန္းတိုင္မွာ မဟုတ္ေတာ့တဲ့ မိမိကိုယ္ကို ဆက္လက္ျဖစ္ေစတဲ့ စြမ္းအင္ကို ထာဝရျဖစ္ေစရာ ေရာက္ေတာ့ မွာေပါ့။

ဒါေၾကာင့္မို႔ လူမွာ စိတ္ၾကိဳက္ဖန္တီးႏိုင္စြမ္း တစ္စုံတစ္ရာေသာ အတိုင္းအတာထိေတာ့ ရွိပါတယ္။ မိမိဘဝကို ပုံေဖာ္ဖို႔ ဒါမွမ ဟုတ္ မိမိကံေတြကို ျပဳျပင္မြမ္းမံဖို႔ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ အားလုံနီးပါး ရွိပါတယ္။ အရက္စက္ဆုံးလူ တစ္ဦးဟာေတာင္မွ သူ႔ရဲ႕ စိတ္ၾကိဳက္ ဆႏၵ၊ လုံ႔လဝီရိယေတြႏွင့္ အမြန္ျမတ္ဆုံးပုဂၢိဳလ္တစ္ဦး ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ဟာ အေကာင္းအတြက္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ အဆိုးအတြက္ပဲျဖစ္ျဖစ္ အခ်ိန္မေရြး ေျပာင္းလဲပစ္လို႔ ရပါတယ္။ ဒါေပမယ္လို႔ ေလာကၾကီးမွာ လူသားကိုယ္တုိင္ အပါအဝင္ အရာရာတုိင္းဟာ အေျခအေနေတြေပၚမွာ တည္မွီေနတယ္။ အေျခအေန မေပးလုိ႔ကေတာ့ ဘာဆိုဘာမွ ျဖစ္ေပၚတည္ရွိမလာႏိုင္ ဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔ လူမွာ စိတ္ၾကိဳက္ဖန္တီးႏိုင္စြမ္း အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ ရွိပါတယ္၊ လုံးဝ စိတ္ၾကိဳက္ဖန္တီး ႏိုင္စြမ္းၾကီး ေတာ့လဲ မရွိဘူးေပါ့။ ဗုဒၶဒႆနအရဆိုရင္ နာမ္ပိုင္းဆိုင္ရာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာပဲပဲျဖစ္ျဖစ္ အရာရာတိုင္းသည္ နိယာမတရား ေတြႏွင့္ အေၾကာင္းခ်င္းရာေတြ(conditions)အားေလ်ာ္စြာ ျဖစ္ေပၚလာၾကတာပဲ။ ဒီလိုမွမဟုတ္ဘူးဆိုရင္ ဖရိုဖရဲ ပရမ္းပတာ ျဖစ္မႈေတြ၊ ျဖစ္ခ်င္သလို ျဖစ္မႈေတြ မင္းမူေနေတာ့မေပါ့။ သို႔ေပမဲ့ ဒီလိုမ်ိဳးၾကီးက မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ တစ္နည္းတစ္ဖုံ ျဖစ္ဦး မယ္ဆိုရင္လဲ ေခတ္သစ္ သိပၸံပညာကရွာေဖြေတြ႕ရွိထားတဲ့ သဘာဝနိယာမတရားေတြအားလုံးဟာ အစြမ္းမဲ့ (အလကား) ျဖစ္ သြားရပါလိမ့္မယ္။


လူရဲ႕ အေရးၾကီးျပီး အႏွစ္သာရျဖစ္တဲ့ ကံရဲ႕သေဘာသဘာဝဟာ နာမ္ပိုင္း (စိတ္ပိုင္း) ဆိုင္ရာပဲ။ အေတြးတစ္ခုဟာ မိမိရဲ႕ စိတ္ထဲမွာ ခဏခဏ ျဖစ္လာၿပီဆိုတဲ့အခါ အဲဒီအေတြးကို မၾကာခဏ ေတြးခ်င္တဲ့ စိတ္ညြတ္မႈေလးေတာ့ အေသအခ်ာ ရွိေန ပါတယ္။အျပဳအမူတစ္ခုကို ခဏခဏလုပ္တဲ့အခါ အဲဒီအျပဳအမူကို ထပ္ထပ္လုပ္ခ်င္တဲ့ စိတ္ညြတ္မႈစရုိက္ တစ္ခုေတာ့ရွိေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာပဲျဖစ္ျဖစ္ အျပဳအမူတုိင္းဟာ အလားတူ အျပဳ အမူကို ဆက္တိုက္ ျဖစ္ေစေလ့ ရွိၿပီး အတုန္႔အလွည့္အားျဖင့္ ျဖစ္ေစပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ဟာ ေကာင္းတာကိုေတြး၊ ေကာင္း တာကို ေျပာၿပီး ေကာင္းတာကို လုပ္တယ္ဆိုရင္ သူ႕အေပၚ က်ေရာက္မဲ့ အက်ိဳးက သူ႕မွာရွိေနတဲ့ ေကာင္းျမတ္မွဳကိုစိတ္ညြတ္မႈ တိုးေစၿပီး ပိုမိုေကာင္းျမတ္တဲ့ လူတစ္ေယာက္ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဆန္႔က်င္ဘက္အားျဖင့္ေတာ့ ကိုယ္ ႏႈတ္ စိတ္အားျဖင့္ မေကာင္းမႈ ကို လုပ္တယ္ဆိုရင္ သူ႔ရဲ႕ မေကာင္းမွဳမွာ စိတ္ညြတ္မႈေတြကို အားေကာင္းေစပါၿပီ။ ပိုဆိုးသူတစ္ေယာက္ ျဖစ္ေစပါၿပီ။ ပိုဆိုးသူ တစ္ေယာက္ ျဖစ္လာၿပီးတဲ့ အခါ ေနာင္မွာ လူဆိုးအေဖၚဆီကို ဦးတည္ေတာ့မယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီလို အေပါင္းအေဖာ္ႏွင့္ အတူရွိေနျခင္းရဲ႕ မ်ားျပားလွစြာေသာ စိတ္မခ်မ္းသာမႈေတြ က်ေရာက္ေတာ့တာပဲ။ အျခားတစ္ဖက္မွာေတာ့ စာရိတၱေကာင္းျမတ္သူတစ္ေယာက္၊ ဆိုလိုတာက ေတာ့ အျမဲတမ္း ပိုပိုေကာင္းလာေနတဲ့ သူတစ္ေယာက္ဟာ သဘာဝအေလ်ာက္ကို လူေကာင္းေတြႏွင့္ မိတ္ျဖစ္ဖို႔ စိတ္ညြတ္မယ္။ ခ်မ္းသာသုခေတြ၊ ႏွစ္သိမ့္စရာေတြြႏွင့္ လူ႕ဘဝရဲ႕ ပိုမိုၾကမ္းတမ္းလွတဲ့ စိတ္တုန္လႈပ္ ေခ်ာက္ခ်ားဖြယ္ ရာမ်ားမွ လြတ္ေျမာက္မႈေတြကို ခံစားရပါလိမ့္မယ္။ ဒီစိတ္တုန္လႈပ္ ေခ်ာက္ခ်ားဖြယ္ရာမ်ားမွ လြတ္ေျမာက္မႈဆိုတာဟာ အဲဒီလိုမ်ိဳး အသိုင္းအဝိုင္းက ေဖာ္ေဆာင္ေပးတတ္တဲ့ အရာေပါ့။


ယဉ္ေက်းၿပီးသူ၏ ကိစၥတြင္မူ ပိုမိုၾကီးေလးေသာ မေကာင္းမႈကိုပင္ ေသးငယ္ေအာင္လုပ္လို႔ရသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ မယဉ္ေက်းသူ၏ ေသးငယ္ေသာမေကာင္းမွဳသည္ အခြင့္သာလွ်င္သာသလို အေျခအေနအရ ပိုမိုၾကီးေသာ မေကာင္းက်ိဳးကို ေပးႏိုင္ပါသည္။ ဗုဒၶသည္ ေအာက္ပါအတိုင္း ေဟာၾကားေတာ္မူပါသည္။

“ရဟန္းတို႔ ဤေလာက၌ အခ်ိဳ႕ေသာသူသည္ ကာယဘာဝနာကိုလည္း မပြားမ်ား (မေလ့က်င့္)၊ သီလကိုလည္း မပြားမ်ား၊ စိတ္ကိုလည္း မပြားမ်ား၊ ပညာကိုလည္း မပြားမ်ား၊ ဂုဏ္ (ေကာင္းျမတ္မွဳ) နည္း၏။ သီလနည္း၏၊ မေကာင္းမႈအနည္းငယ္၏ အက်ိဳးျဖင့္ ဆင္းရဲစြာေနရ၏။ ဤသို႔ေသာသူသည္ ျပဳအပ္ေသာ အနည္းငယ္ေသာ မေကာင္းမႈကံသည္ သူ႕ကို ငရဲသို႔ ေဆာင္ ယူ၏။“

“ရဟန္းတို႔ ဤေလာက၌ အခ်ိဳ႕ေသာသူသည္ ကာယဘာဝနာကိုလည္း ပြားမ်ား၏ (ေလ့က်င့္၏)၊ သီလကိုလည္း ပြားမ်ား၏၊ စိတ္ကိုလည္း ပြားမ်ား၏၊ ပညာကိုလည္း ပြားမ်ား၏၊ ဂုဏ္ (ေကာင္းျမတ္မႈ) မ်ား၏၊ ၾကီးျမတ္ေသာသူျဖစ္၏။ အကန္႔အသတ္မရွိ ေနရ၏။ ဤသို႔ေသာသူသည္ ျပဳအပ္ေသာ အလားတူေသာ မေကာင္းမႈကံသည္ ဤဘဝမွာပင္ ခံစားရ၏၊ ေသၿပီးေနာက္၌ အနည္းငယ္ေသာ မေကာင္းမႈကံသည္ပင္ မထင္ေတာ့၊ မ်ားစြာေသာ အက်ိဳးကား အဘယ္မွာ ထင္ပါေတာ့မည္နည္း။“

“ထိုအရာသည္ ဤကဲ့သို႔ ျဖစ္ေပ၏။ အို ရဟန္းတို႔ လူတစ္ေယာက္သည္ ဆားခဲတစ္ခဲကို ေရခြက္ေသးေသးေလး၌ ထည့္သည္ ဟု ဆိုၾကပါစို႔။ အို ရဟန္းတို႔ သင္တို႔ မည္သို႔ထင္ၾကကုန္သနည္း။ ယခု ဤခြက္ထဲတြင္ရွိေသာ အနည္းငယ္ေသာေရသည္ ငန္လာၿပီး မေသာက္ႏိုင္ေသာ ဆားငန္ေရ ျဖစ္ရာပါသေလာ။“ “မွန္လွပါ အရွင္ဘုရား။“ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဤသို႔ျဖစ္ရပါသနည္း။ “အရွင္ဘုရား ခြက္ထဲတြင္ ေရအနည္းငယ္သာရွိရကား ဤဆားခဲမွ်ျဖင့္ ငန္လွၿပီး မေသာက္ႏိုင္ေအာင္ ျဖစ္ရေၾကာင္းပါဘုရား။“

“အို ရဟန္းတို႔ လူတစ္ေယာက္သည္ ဆားခဲတစ္ခဲကို ဂဂၤါျမစ္၌ ထည့္သည္ဟု ဆိုၾကပါစို႔။ အို ရဟန္းတို႔ သင္တို႔ မည္သို႔ထင္ ၾကကုန္သနည္း။ ယခုအခါ ဂဂၤါျဖစ္ေရသည္ ဤဆားခဲမွ်ျဖင့္ ငန္လာၿပီး မေသာက္ႏိုင္ေသာ ဆားငန္ေရ ျဖစ္ရာပါသေလာ။“

“အမွန္စင္စစ္ မျဖစ္ေၾကာင္းပါ အရွင္ဘုရား။“ “အဘယ့္ေၾကာင့္ မျဖစ္ရသနည္း။“ “အရွင္ဘုရား ဂဂၤါျမစ္ေရထုသည္ မ်ားေသာ ေၾကာင့္ ငန္လွၿပီး မေသာက္ႏိုင္ေအာင္ မျဖစ္ရေၾကာင္းပါဘုရား။“

“အို ရဟန္းတို႔ ဤနည္းတူသာလွ်င္ မေကာင္းမွဳ အနည္းငယ္သာလွ်င္ ျပဳလုပ္ၿပီး ထိုအနည္းငယ္ေသာ မေကာင္းမွဳသည္ ငရဲသို႔ ေဆာင္ယူသြားေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳး၏ အျဖစ္သည္လည္း ရွိႏိုင္ေပ၏။ အို ရဟန္းတို႔ အလားတူ အနည္းငယ္ေသာ မေကာင္းမွဳကို ျပဳ လုပ္ၿပီး မ်က္ေမွာက္ဘဝ၌ပင္ ခံစာရ၏။ ေသၿပီးေနာက္၌ အနည္းငယ္ေသာ မေကာင္းက်ိဳးသည္ပင္ မထင္ရွား။ မ်ားစြာေသာ အက်ိဳးကား အဘယ္မွာ ထင္ရွားပါမည္နည္း။ ဤသို႔ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳး၏ အျဖစ္သည္လည္း ရွိႏိုင္ေပ၏။“

“အို ရဟန္းတို႔ အသျပာဝက္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္အသျပာျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အသျပာတစ္ရာျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ခံရေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳး၏ အျဖစ္သည္လည္း ရွိႏိုင္ေပ၏။ အို ရဟန္းတို႔ တဖန္ အသျပာဝက္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္အသျပာျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အသျပာတစ္ရာျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္း မခံရေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳး၏ အျဖစ္ သည္လည္း ရွိႏိုင္ေပ၏။“

“အို ရဟန္းတို႔ အဘယ္သူသည္ အသျပာဝက္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္အသျပာျဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အသျပာတစ္ရာ ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ခံရသနည္း။ အို ရဟန္းတို႔ တစ္စုံတစ္ေယာက္သည္ ဆင္းရဲတိုင္း၊ ခ်ိဳ႕တဲ့တုိင္၊ ႏြမ္းပါး တိုင္း အသျပာဝက္ျဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္အသျပာျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အသျပာတစ္ရာျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ ခံရေပ၏။“

“အို ရဟန္းတို႔ အဘယ္သူသည္ အသျပာဝက္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္အသျပာျဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အသျပာတစ္ရာျဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ မခံရသနည္း။ အို ရဟန္းတို႔ ခ်မ္းသာေသာ၊ ၾကြယ္ဝေသာ၊ မ်ားေသာအသုံးအေဆာင္ရွိ ေသာသူသည္ အသျပာဝက္ျဖင့္၊ တစ္အသျပာျဖင့္၊ အသျပာတစ္ရာျဖင့္ ဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေႏွာင္ျခင္း မခံရေပ။“

“အို ရဟန္းတို႔ ဤနည္းတူသာလွ်င္ မေကာင္းမႈ အနည္းငယ္သာလွ်င္ ျပဳလုပ္ၿပီး ထိုအနည္းငယ္ေသာ မေကာင္းမွဳသည္ ငရဲသို႔ ေဆာင္ယူသြားေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳး၏ အျဖစ္သည္လည္း ရွိႏိုင္ေပ၏။ အို ရဟန္းတို႔ သို႔မဟုတ္ ေနာက္ထပ္တစ္ဖန္ အနည္းငယ္ေသာ မေကာင္းမွဳကို ျပဳလုပ္ၿပီး မ်က္ေမွာက္ဘဝ၌ပင္ ခံစာရ၏။ ေသၿပီးေနာက္၌ အနည္းငယ္ေသာ မေကာင္းက်ိဳးသည္ပင္ မထင္ရွား။ မ်ားစြာေသာ အက်ိဳးကား အဘယ္မွာ ထင္ရွားပါမည္နည္း။ ဤသို႔ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳး၏ အျဖစ္သည္လည္း ရွိႏိုင္ေပ၏။“
(အဂၤုတၱရနိကာယ၊ အတြဲ ၁၊ စာ ၂၄၉)

ဆရာေတာ္ ဦးေသ႒ိလ၏ “Essential Themes of Buddhist Lectures“ မွ Free Will ကို ဘာသာျပန္ဆိုပါသည္။ ဆရာေတာ္သည္ အဂၤုတၱရနိကာယ၊ တိကနိပါတ၊ ၅ ေလာဏက- ပလႅဝဂ္၊ ၉ ေလာဏက ပလႅသုတ္ေတာ္ကို အဂၤလိပ္လုိ ဘာသာျပန္ကာ ထည့္သြင္းကိုးကား ထားသည္။ ဤေနရာ၌ ပါဠိေတာ္ကို ဘာသာျပန္ရာတြင္ ဆရာေတာ္သည္ တုိက္ရိုက္ ဘာသာျပန္ျခင္းထက္ ခ်ံဳၿပီးဘာသာျပန္ထားေၾကာင္း ေတြ႔ရပါသည္။ ဘာသာျပန္သူ)