ဘာသာတရား တစ္ခု၏
တာဝန္ကား လူသားကို ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ေနထိုင္တတ္ေစရန္ႏွင့္ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာကို ထိမ္းသိမ္း
ေစာင့္ေရွာက္ရန္ ျမင့္ျမတ္သည့္ ကိုယ္က်င့္တရား ဥပေဒသမ်ားကို ျဖည့္ဆည္းေပးရန္ ျဖစ္၏။
သို႔မဟုတ္ပါက လူသားတို႔၏ ႀကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္မႈ အေၾကာင္းကို ေျပာဆိုရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေပ။
အေၾကာင္းကား အိပ္၊ စား၊ ကာမ ဤသုံးဝ အတြက္သာ အသက္ရွင္ေနသည့္ အျခားေသာ သတၱဝါမ်ား၏ အဆင့္အတန္းသို႔
ေလွ်ာက်သြားမည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ပင္။ လူသားမ်ားသည္လည္း ဤအေျခခံ လိုအပ္ခ်က္မ်ား ျပည့္ဝ
ေက်နပ္ေစရန္ အတြက္သာ အသက္ရွင္သည္ဆိုပါက ကြ်ႏ္ုပ္တို႔ကိုယ္ ကြ်ႏ္ုပ္တို႔ လူသားမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း
ျပသစရာ မ်ားမ်ားစားစား ရွိလွမည္ မဟုတ္ေတာ့ေပ။ လူသားမ်ားကား အသက္ရွင္သန္ရုံမွ် အဆင့္ကို
ေက်ာ္လြန္ၿပီး မိမိ၏ စစ္မွန္စြာ ျဖစ္တည္မႈကို ရွာေဖြႏိုင္စြမ္း ရွိပါသည္။
ဗုဒၶဘာသာတြင္
ဤအရာကို ဓမၼဟု ေခၚပါ၏။ ဤဓမၼကုိ အျခားေသာ သက္ရွိသတၱဝါတို႔ ထိုးထြင္း၍ မသိႏိုင္။ အေၾကာင္းကား
လူသား၏ ဉာဏ္ပညာသည္ စၾကာဝဠာအတြင္းရွိ အျခားေသာ သက္ရွိ သတၱဝါတို႔ ဉာဏ္ထက္ ထက္ျမက္ေသာေၾကာင့္
ျဖစ္သည္။ လူသား၏ စိတ္သည္သာ ဓမၼကို နားလည္ သေဘာေပါက္ႏိုင္၏။ လူသားမ်ားကား ဤစႀကာဝဠာရွိ
သက္ရွိသတၱဝါမ်ား အနက္ ဘာသာတရားလို ရွဳပ္ေထြးလွသည့္ စနစ္တစ္ခုကို ႀကံစည္ စိတ္ကူးႏိုင္သည့္
တစ္မ်ိဳးတည္းေသာ သက္ရွိသတၱဝါ ျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္သားထိုက္ပါ၏။ နတ္ ျဗဟၼာမ်ားမွာပင္ သီးျခား
ဘာသာတရားဟူ၍ မရွိေပ။
ကြ်ႏ္ုပ္တို႔
လူသားမ်ားသည္ နတ္ သို႔မဟုတ္ ျဗဟၼာမ်ားကို သူတို႔၏ အမည္ျဖင့္ ရွိခိုး ပူေဇာ္ၾကေသာ္လည္း
လူသားတို႔၏ ဉာဏ္ပညာသည္ ၄င္းတို႔၏ ဉာဏ္ပညာထက္ သာလြန္ေၾကာင္းကို ကြ်ႏ္ုပ္တို႔ သေဘာေပါက္
နားလည္ၾကရေပမည္။ ဤအခ်က္ေၾကာင့္ပင္လွ်င္ နတ္တစ္ပါးသည္လည္းေကာင္း၊ ျဗာဟၼာ တစ္ဆူသည္လည္းေကာင္း
ဘုရား ျဖစ္မလာႏိုင္ျခင္း ျဖစ္ေပသည္။ လူတစ္မ်ိဳးတည္း သာလွ်င္ သမၼာသေမၺာဓိဉာဏ္သို႔ တက္လွမ္းႏိုင္ေပသည္။
အေၾကာင္းကား လူသည္သာ သူ၏ အသိဉာဏ္ကို အျမင့္ဆုံး အျမတ္ဆုံး အဆင့္အထိ ပြားမ်ား ျမင့္တက္လာေအာင္
စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ရည္ ရွိေသာေၾကာင့္ပင္။
ဆိုခဲ့ၿပီးသည့္
ဤ ဉာဏ္အထူးကို ရရွိၿပီးေသာ လူသားသည္ သူ႔ဘဝ တည္ရွိမႈသေဘာကို နားလည္ရန္လည္း ႀကိဳးစားတတ္ပါ၏။
သူ႔ကို ျမင့္ျမတ္ၿပီး ေလးစားရေစမည့္ စနစ္က်သည့္ ကုိယ္က်င့္ နီတိကို တည္ေဆာက္ရန္လည္း
ႀကိဳးစားတတ္ပါ၏။ အတိတ္ကာလႏွင့္ လက္ရွိ အေတြးအေခၚသမားတို႔သည္ ဘဝတည္ရွိမႈ ဆိုင္ရာ
ျပႆနာသုံးရပ္ကို နက္နက္နဲနဲ စဉ္းစား ေတြးေခၚခဲ့ၾကေလၿပီ။ ၄င္း ျပႆနာ သုံးရပ္ကား “အကြ်ႏ္ုပ္ကား
အဘယ္သူနည္း”၊ “ဤေလာက ဤဘဝတြင္ အကြ်ႏ္ုပ္ ဘာေတြ လုပ္ေနသနည္း” ဆိုတာႏွင့္ “ကြ်ႏ္ုပ္ကို
လုိအပ္ပါရဲ႕လား” ဆိုသည္တို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ဤျပႆနာတို႔၏ အေျဖမ်ားကား လူကို အဓိပၸါယ္ရွိသည့္
ဘဝျဖစ္တည္မႈ အျဖစ္ ေနတတ္ရန္ အေျခခံ အေၾကာင္းရင္းကို ျဖည့္ဆည္းေပးပါသည္။
လူ၏ အေျခခံ
ကိုယ္က်င့္တရား ဥပေဒသကား ဘယ္အရာ ျဖစ္ပါသနည္း။ ဤေမးခြန္းကို ေျဖဆိုဖို႔ရာ ‘လူသား’ ဟူေသာ
ေဝါဟာရ၏ အနက္အဓိပၸါယ္ကား အဘယ္နည္း ဆိုသည္ကို ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဦးစြာ ေမးရေပမည္။ လူသားမ်ားကို
ရည္ညႊန္းေသာ အခါ ပါဠိဘာသာႏွင့္ သကၠဋ ဘာသာစကားတို႔က “မႏုႆ (manussa)” သို႔မဟုတ္ “မႏုသ် (manusya)” ဆိုေသာ
စကားလုံးကို အသုံးျပဳသည္။ ယင္းစကားလုံးကား မ်ားစြာ အဓိပၸါယ္ရွိေသာ စကားလုံး ျဖစ္ပါသည္။
တိုက္တိုက္ဆိုင္ဆိုင္ပင္၊ “man” ဆိုေသာ အဂၤလိပ္ စကားလုံးသည္လည္း “စဉ္းစားေတြးေခၚျခင္း”ဟု
အဓိပၸါယ္ရသည့္ သကၠဋစကား “manu” မွ ဆင္းသက္လာသည္။
လူသားတို႔သည္
စိတ္ကို ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ၿပီး အျမင့္ဆုံး အဆင့္ထိ တိုးတက္ပြားမ်ားေစႏိုင္ေသာ တစ္မ်ိဳးတည္းေသာ
သက္ရွိ သတၱဝါမ်ား ျဖစ္သည္။ ယင္းသို႔ေသာ သက္ရွိသတၱဝါမ်ိဳးကို မႏုႆ (လူ)ဟု ေခၚသည္။
“man” ဆိုေသာ စကားလုံးသည္လည္း စိတ္ဟု အဓိပၸါယ္ရသည့္ မန ဆိုေသာ စကားလုံးမွ ဆင္းသက္လာသည္။
ဤအေၾကာင္းေၾကာင့္ပင္ ေတြးေတာ စဉ္းစားရန္ စိတ္ရွိေသာ သတၱဝါကို လူဟု ေခၚသည္။ လူသည္ သူ၏
ျမင့္မားေသာ အသိဉာဏ္ျဖင့္ သူ၏ လိုအင္ဆႏၵမ်ားကို ဦးတည္ လမ္းေၾကာင္းေပးရေပမည္။ ထုိ႔ျပင္
သူ႔ဘဝကို သူ ေရြးခ်ယ္သည့္အရာ ျဖစ္ေပၚေစရန္ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ရေပမည္။ (လူသားဟု ကြ်ႏ္ုပ္တို႔
ရည္ညႊန္းေျပာဆုိသည့္အခါ က်ား မ မေရြး လူသားအားလုံး အေၾကာင္းကို စဉ္းစားေနတာ အမွန္ပဲျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ဉာဏ္ပညာအရ ျဖစ္ေစ၊ စိတ္ဓာတ္ပိုင္း အရ ျဖစ္ေစ၊ ကိုယ္က်င့္တရားပိုင္းအရ
ျဖစ္ေစ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် အမ်ိဳးသားမ်ားထက္ နိမ့္သည္ဟု စဉ္းစား ယူဆစရာ အေၾကာင္း မရွိပါေပ)။
တရုတ္ကေတာ့
လူသားဆိုတာကို “ၾကင္နာမႈကို ႏွစ္သက္တတ္တဲ့ ႏွလုံးသား ရွိသူ” ရယ္လို႔ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ပါသည္။
လူသား၏ ႏွလုံးသားမွာ စာနာမႈႏွင့္ ရုိးသားမႈ ရွိရပါမည္။ ယင္း အရည္အေသြး ႏွစ္ရပ္ မရွိလွ်င္ေတာ့
သူ႔ကို စစ္မွန္ေသာ လူသားဟု မမွတ္ယူေတာ့ပါဘူး။ အေနာက္တိုင္း ဒႆနဆရာမ်ားကေတာ့ “လူသားမ်ား”ကို
ေၾကာင္းက်ိဳး ဆင္ျခင္ဉာဏ္ကို အသုံးျပဳတတ္သူမ်ားလို႔ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုပါသည္။ လူသားမ်ား
ဆိုတာ ဆင္ျခင္တုံတရားျဖင့္ ျပဳမူတတ္သူမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ အျခားေသာ သက္ရွိ သတၱဝါမ်ားကေတာ့
အသက္ရွင္သန္မႈ၊ ျမဴးတူးေပ်ာ္ပါးမႈႏွင့္ အကာအကြယ္ရယူမႈတို႔ကို အေသအခ်ာ ရရွိေစဖုိ႔ ၄င္းတုိ႔၏
အလိုအေလွ်ာက္ တုန္႕ျပန္ႏိုင္မႈ (ဗီဇဓာတ္)ကိုသာ အသုံးျပဳပါသည္။ မေကာင္းေသာ အေတြးအႀကံမ်ားမွ
ေရွာင္ၾကဉ္၍ သီလကို တိုးတက္ပြားမ်ားေစလ်က္ စိတ္ကို ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ (ပြားမ်ား)ေပးသည့္
အခါ စိတ္စင္ၾကယ္မႈကို ျဖစ္ေစသည့္ တည္ၾကည္မႈကို ရရွိႏိုင္ပါသည္။
အသိေပးျခင္း။ K. Sri Dhammananda ၏ "Buddhist Principles for Human Dignity" မွ "Superiority of Human Life"ကို ဘာသာျပန္ပါသည္။
