ဗုဒၶဂါယာ ဘုရားဖူးခရီး (၂)

လုမၺိနီဥယ်ဉ္ေတာ္ (၁)

စာေရးသူတို႔ ဘုရားဖူးခရီး လွည့္လည္ ခဲ့စဉ္က ဗုဒၶဂယာမွသည္ ရာဇၿဂိဳဟ္၊ ပါဋလိပုတ္၊ ေဝသာလီ၊ ကုသိနာရုံ၊ လုမၺိနီ၊ သာဝတၳိ၊ ဗာရာဏသီ ခရီးစဥ္အတိုင္း လွည့္လည္ ဖူးေျမာ္ ခဲ့ၾကပါတယ္။ ခုေတာ့ အဲဒီ ခရီးစဉ္အတုိင္း မေရးေတာ့ပဲ ျဖစ္စဉ္အတိုင္း ေရးပါ့မယ္။ ေရးတဲ့ အခါ ဖြား ပြင့္ ေဟာစံ ဆိုတဲ့ သံေဝဇနိယ ေလးဌာနကို အဓိက ေရးပါမယ္။ သို႔ေသာ္လည္း သံေဝဇနိယ ေလးဌာနထဲ မပါေပမဲ့ ေရာက္ခဲ့တဲ့ ေနရာအခ်ိဳ႕ အေၾကာင္းလည္း အလွ်ဉ္းသင့္သလို ထည့္ေရးပါဦးမယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခု “ဖြား၊ ပြင၊့္ ေဟာ၊ စံ” ထဲက ပထမဆုံးျဖစ္တဲ့ အေလာင္းေတာ္ျမတ္ ဖြားျမင္ေတာ္မူရာ လုမၺိနီႏွင့္ စၾကပါစို႔။

လုမၺိနီကို ဟို အရင္ကေတာ့ ရထားတတန္ ကားတစ္တန္ႏွင့္ သြားခဲ့ၾကရတယ္လို႔ သိရတယ္။ ခုေတာ့ ကားစင္းလုံး ငွါးၾကလို႔ သြားလာေရး လြယ္ကူလာတယ္။ ဘုရားဖူး ခရီးစဉ္ကားေတြက သာဝတၳိမွ လလုမၺိနီသို႔ သို႔မဟုတ္ ကုသိနာရုံမွ လုမၺိနီသို႔ သြားၾကပါတယ္။ သာဝတၳိမွ လုမၺိနီသို႔ ၂၂၂ ကီလုိမီတာ ေဝးၿပီး ကုသိနာရုံမွ လုမၺိနီသို႔ ၁၃၉ ကီလိုမီတာ ေဝးပါတယ္။

လုမၺိနီဆိုတာ အေရးၾကီးတဲ့ ဘုရားဖူးရာ ေနရာေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဟို … လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း သုံးေထာင္ေလာက္တုန္းကေတာ့ အပင္ခ်င္းဆိုင္ၿပီး အကိုင္းအခက္ေတြ ယွက္ႏြယ္ေနခဲ့တဲ့ လုမၺိနီသာေမာ အင္ၾကင္းေတာၾကီးေပါ့။ အခုေတာ့ အင္ၾကင္းပင္ တစ္ပင္မွ မေတြ႔ရပါဘူး။ ဒီေနရာဟာ ကပိလဝတၳဳျပည္ႏွင့္ ေဒဝဒဟျပည္တို႔ရဲ႕ အၾကားမွာ တည္ရွိတဲ့ ဥယ်ာဥ္ေတာပါ။ ခုေခတ္မွာေတာ့ နီေပါႏိုင္ငံ၊ Rupandehi District ထဲက ခရီးသြားေတြ စိတ္ဝင္စားတဲ့ ေနရာတစ္ခုေပါ့။ ဒီ ဥယ်ာဥ္ကို မနက္ေစာေစာပိုင္းကေန ညေနအေစာပိုင္းအထိ ႏိုင္ငံသားမ်ား အပါအဝင္ ႏိုင္ငံတကာ ဘုရားဖူးေတြ လာေရာက္ လည္ပတ္ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဘုရားရွင္ရဲ႕ မယ္ေတာ္ မဟာမာယာေဒဝီဟာ အဲဒီေခတ္က ထုံးစံအရ မီးဖြားဖို႔ မိဘရပ္ထံ ျပန္ရာမွာ ခရီးဆုံးမေရာက္ခင္ သာယာ ၾကည္ႏူးဖြယ္ရာ ဒီလုမၺိနီ အင္ၾကင္းေတာမွာ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ သားေတာ္ သိဒၶတၳ ေဂါတမကို ဖြားျမင္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ သုတၱနိပါတက်မ္းက “လုမၺိနီဇနပုဒ္က သက်မ်ိဳးႏြယ္တို႔ရဲ႕ ရြာျဖစ္တဲ့ လုမၺိနီမွာ ဘုရားေလာင္းေတာ္ကို ဖြားျမင္ေတာ္မူခဲ့တယ္”လို႔ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့လို႔ အဲဒီေနရာ အနီးမွာ ရြာရွိတယ္လို႔ ယူဆႏိုင္ပါတယ္။

ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ဖြားျမင္ေတာ္မူတာႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ လယ္တီ ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီးက -

“သေႏၶယူကာ၊ ဆယ္လၾကာေသာ္၊ မဟာသကၠရာဇ္၊ ေျခာက္ဆဲ့ရွစ္ၾကဳံ၊ ကဆုန္လျပည့္၊ ေသာၾကာေန႔ဝယ္၊ ခ်မ္းေျမ့စုံစီ၊ လုမၺိနီ၌၊ မဟီလိႈက္ဆူ၊ ဖြားေတာ္မူသည္။ ။ နတ္ လူေအာင္ၿမိဳ႕ လမ္းပါကို။။” လို႔ စပ္ဆို ပူေဇာ္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။

လုမၺိနီ ေနရာကို နီေပါ ေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာရွင္ေတြ အထူးသျဖင့္ေတာ့ Khadga Samsher Rana ရဲ႕ အားထုပ္ဳကိဳးပမ္းမႈေတြေၾကာင့္ (၁၈၉၆) ခုႏွစ္မွာ ျပန္လည္ေတြ႔ရွိခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပန္လည္ တူးေဖာ္ရွာေဖြတဲ့ ေနရာမွာ တရုပ္ခရီးသြား (ဘုရားဖူး ခရီးသည္)ရဟန္း ဖာဟီယမ္ Fa Xian ရဲ႕ မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြကို အသုံးျပဳခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

စကားစပ္လုိ႔ ဆိုရလွ်င္ ဖာ ဟီယန္ (337 – c. 422 CE) ဆိုတာ တရုပ္လူမ်ိဳး ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္ တစ္ပါးပါ။ သူက နီေပါ၊ အိႏၵိယႏွင့္ သီရိလကၤာ ႏိုင္ငံေတြကို ဗုဒၶစာေပက်မ္းဂန္မ်ား ရယူဖို႔ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၃၉၉ႏွင့္ ၄၁၂)ေတြမွာ သြားခဲ့တာပါ။ ေရာက္ရာအရပ္က မွတ္သားဖြယ္ရာ ထူးျခားတာေတြကို မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့တာမို႔ သူ႔မွတ္တမ္းေတြဟာ ခုေတာ့ ဗုဒၶဘာသာ သမိုင္းႏွင့္ စာေပအတြက္သာမက ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈအတြက္ပါ မ်ားစြာ အသုံးဝင္ေနပါတယ္။

အဲဒီမွာ အေရးအၾကီးဆုံးကေတာ့ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ဖြားျမင္ခဲ့တဲ့ “တိက်တဲ့ ေနရာ” ကို ဖူးျမင္ရျခင္းပါပဲ။ အဲဒီ ေနရာကို အထိမ္းအမွတ္ လုပ္ထားခဲ့ရာက ေနာက္ျပန္လည္ ေတြ႔ရွိခ့ဲတာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ မင္းသားဟာ ဘုရားမျဖစ္ခင္ကတည္းကိုက သူ႔ရဲ႕ ၾကီးျမတ္တဲ့ ႏွစ္လုံးသား၊ ထက္ျမက္တဲ့ ဥာဏ္ပညာ၊ ျပတ္သားတဲ့ သူ႔လုပ္ရပ္၊ ရဲစြမ္းတဲ့ သူ႔သတၱိ စတာေတြေၾကာင့္ ဒီေနရာကို နန္းတြင္းသူ နန္းတြင္းသားေတြ၊ သူ႔ကို ခ်စ္ခင္ ၾကည္ညိုသူေတြက သူေမြးဖြားခဲ့ရာ ေနရာလို႔ အမွတ္တရ အေနႏွင့္ မွတ္သားေျပာဆိုေလ့ ရွိေနခဲ့တဲ့ ေနရာ ျဖစ္ႏိုင္ေလာက္ပါတယ္။

ေနာင္အခါမွာ ေတာထြက္သြားေတာ့လည္း သူ႔ကို ခ်စ္ျမတ္ႏိုး လြမ္းဆြတ္သူေတြဟာ ဒီေနရာ ေရာက္ေလတိုင္း သူ႔ကို သတိတရ ရိွေနခဲ့ၾကၿပီး တမ္းတေျပာဆိုေနၾကေတာ့မွာပါပဲ။ ေလာကမွာ ဘုရားလို႔ ထင္ထင္ရွားရွား ျဖစ္ေတာ္မူတဲ့ အခါမွာေတာ့ မွတ္သားေျပာဆိုသူေတြ ပိုမ်ားလာမွာ အမွန္ပါပဲ။ ဒီနည္းႏွင့္ပဲ ဒီေနရာကို အစဥ္အဆက္ မွတ္သားခဲ့ကာ ေနာင္တစ္ခ်ိန္မွာ အထိမ္းအမွတ္ေတြ၊ ေနာက္ေတာ့ ေက်ာင္းေတာ္ေတြ ျဖစ္လာခ၊ဲ့ မွတ္သားခဲ့တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ေတြးၾကည့္ရတာပါပဲ။

(ဆက္ပါဦးမည္)

ဘုန္းဉာဏ္

(ရိုက္ခဲ့တဲ့ ေက်ာက္တိုင္ ဓာတ္ပုံက တင္ဖို႔ အစဉ္မေျပလို႔ http://en.wikipedia.org/wiki/Lumbini က ယူတင္လိုက္ပါတယ္။)