ဗုဒၶဘာသာမွာ ထင္ဟပ္ ေဖာ္ျပထားတဲ့ စၾကာဝဠာ ကမၻာေလာက (၂)

ကပ္ (ကမၻာ)ႏွင့္ ပတ္သက္လို႔ သိခ်င္တာႏွင့္ သုတၱန္ေတြကို လိုက္ဖတ္ၾကည့္ေတာ့ အထိုက္အေလွ်ာက္ေတာ့ ေတြ႔ရပါတယ္။ အထိုက္အေလွ်ာက္ပဲ ေတြ႔ရတယ္ ဆိုတာကလည္း ေရွ႕မွာ ေရးခဲ့သလို “ဗုဒၶတရားေတာ္ေတြဟာ စၾကာဝဠာအေၾကာင္း အေသးစိတ္ ထုတ္ေဖာ္ထားတဲ့ ဘာသာရပ္ မဟုတ္” လို႔ပါပဲ။ ေတြ႔ရသမွ် သုတ္ေတာ္ေတြထဲကမွ အခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ျပပါ့မယ္။

ကပ္ (ကမၻာ)ကို အဂၤုတၱရပါဠိေတာ္၊ဣၿႏၵိယဝဂ္မွာ ပါတဲ့ ကပၸသုတၱန္မွာ ေလးမ်ိဳး ခြဲျခား ေဖာ္ျပပါတယ္။ အဲဒီ ေလးမ်ိဳးဆိုတာက -

(၁) ကမၻာပ်က္ဆဲ သံဝ႗ကပ္ (the enveloping epoch)

(၂) ပ်က္ၿပီးကမၻာအတိုင္း တည္ရွိေနေသာ သံဝဋၬ႒ာယီကပ္ (the enveloped epoch)

(၃) ကမၻာတည္ေထာင္ဆဲ ျဖစ္ေပၚဆဲ ဝိဝဋၬကပ္ (the developing epoch)

(၄) ျဖစ္ေပၚၿပီး ကမၻာ၏ (ျဖစ္ေပၚၿပီအတိုင္း) တည္ဆဲ ဝိဝဋၬ႒ာယီကပ္ (the developed epoch) တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ 

အဲဒီ ကပ္ကမၻာ တစ္ခုစီ တစ္ခုစီကို ႏွစ္ဘယ္ေလာက္၊ ႏွစ္ေပါင္း ဘယ္ႏွစ္ရာ၊ ဘယ္ႏွစ္ေထာင္၊ ဘယ္ႏွစ္သိန္း ၾကာၿပီလို႔ ေရတြက္ဖို႔ ခက္ပါတယ္။ ေရတြက္လို႔ မရပါဘူး။ ကမၻာၾကီးရဲ႕ အသေခ်ၤဆိုတာ ဒီေလးမ်ိဳးပဲ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီလို အသေခ်ၤယ် ျဖစ္ပုံကို ပုံေဆာင္ၿပီး ေဟာျပထာားတာ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရတြက္လို႔ မရေလာက္ေအာင္ ၾကာတယ္ (အသေခ်ၤ သေဘာ)ဆိုရင္ နားလည္ၿပီမို႔ ဒီမွာေတာ့ မေရးေတာ့ပါဘူး။

ဒီဃနိကာယ္လာ ျဗဟၼဇာလသုတ္ေတာ္မွာ အခ်ိန္ အလြန္ၾကာျမင့္ေသာအခါ တစ္ခါတစ္ရံ ဒီေလာကၾကီးဟာ ပ်က္တတ္ေၾကာင္းႏွင့္ တစ္ခါတစ္ရံ ျဖစ္တည္လာတတ္ေၾကာင္း ေဟာၾကားေတာ္မူခ်က္ ပါရွိတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။  အဂၤညသုတ္ေတာ္မွာလည္း အလားတူ ေဖာ္ျပခ်က္ ပါရွိလာျပန္တာပါပဲ။

ဒီသုတ္ေတာ္ေတြကို ဖတ္ၾကည့္လိုက္ရင္ ကမၻာၾကီးဟာ အခ်ိန္တန္ရင္ သူ႔သေဘာႏွင့္သူ ျဖစ္ေပၚ၊ ျဖစ္ေပၚတဲ့အတိုင္း ဆက္တည္တံ့ေနတယ္။ ျဖစ္ေပၚၿပီးတဲ့ အတိုင္း ဆက္တည္ေနၿပီးေနတယ္ဆိုတာ တေျဖးေျဖး ျဖစ္ေပၚ ေျပာင္းလဲလာတယ္လို႔ ဆိုရမွာပါပဲ။ ထို႔အတူပါပဲ။ ျဖစ္ေပၚတာ၊ ျဖစ္ေပၚၿပီးအတိုင္း တည္တာ ရွိေလေတာ့ ပ်က္ရတတ္တဲ့ သေဘာကလဲ ရွိျပန္တာပါပဲ။ ပ်က္သြားၿပီးေတာ့လဲ အသစ္ အသစ္ ျပန္မျဖစ္ခင္ အပ်က္အတိုင္း ရွိေနရတဲ့ အခ်ိန္ဆိုတာ ရွိျပန္တာပါပဲ။

ဗုဒၶဘာသာမွာေတာ့ မည္သည့္ ဖန္ဆင္ရွင္ကိုမွ် လက္မခံေတာ့ ဒါေတြကို သဘာဝ ဓမၼနိယာမလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီ ျဖစ္၊ တည္၊ ပ်က္ဓာတ္သေဘာဟာ a firm condition of existence (ဓမၼ႒ိတ)၊ a necessary condition of existence (ဓမၼနိယာမ) ျဖစ္ပါတယ္။ မည္သည့္ အခ်ိန္ အခါမ်ိဳး၊ မည္သည့္ အေျခအေနမ်ိဳးမွာမဆို ဒီကပ္ေလးမ်ိးထဲက တစ္ခုခုက ျဖစ္ေန (သို႔မဟုတ္) ပ်က္ေနတတ္ပါတယ္။ 

ဒါကိုၾကည့္ရင္ ဗုဒၶဝါဒရဲ႕ အေရးအၾကီးဆုံး အယူအဆျဖစ္တဲ့ “အရာအားလုံးဟာ မၿမဲမႈ (အနိစၥ)၊ မၿမဲတဲ့အတြက္ ဆင္းရဲမႈ (ဒုကၡ)၊ အစိုးမရမႈ (အနတၱ) သေဘာကို အထင္အရွား ေတြ႔ရသလို ေဟာၾကားခ်က္ေတြဟာ တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု ကိုက္ညီမႈ ရွိေနတာလည္း ေတြ႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ သဘာဝနိယာမေတြပဲ။ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္မွ် မဟုတ္၊ ဘယ္သူ႔ဖန္ဆင္းခ်က္မွ်လဲ မဟုတ္ပါဘူး။ သူ႔သေဘာႏွင့္ သူ ျဖစ္ေန ပ်က္ေနတာေတြပါ။ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္က - 

“ရဟန္းတို႔ ဘုရားရွင္တို႔ ေလာကမွာ ပြင့္သည္ျဖစ္ေစ၊ မပြင့္သည္ျဖစ္ေစ၊ ထို (အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ) ဓာတ္သည္ သေဘာအားျဖင့္ တည္သည္၏ အျဖစ္၊ သေဘာအားျဖင့္ ၿမဲသည္၏ အျဖစ္သည္ တည္ရွိေနမည္သာ။ အရာအားလုံးသည္ မတည္ၿမဲ၊ ဆင္းရဲ၏၊ အလုိသို႔ မလိုက္ကုန္” လို႔ အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ တိကနိပါတ၊ ဥပၸါဒါသုတ္မွာ ေဟာၾကားေတာ္မူထားပါတယ္။

(ဆက္ပါဦးမည္)

ဘုန္းဉာဏ္